Tja, het is natuurlijk zo dat je het van je vrienden moet hebben. En als je vrienden hebt, dan ben je …. Of hoe ging het liedje? Als je wint, heb je vrienden…
Wij, de mens, zijn een sociale en empathische primaat. We hebben duizenden jaren overleefd, door samen te werken en uit te gaan van groepsgrootte. We hebben samen gewerkt en gevochten.
Onze evolutionaire historie heeft er voor gezorgd dat onze hersenen en interne systemen gericht zijn om anderen te vertrouwen. Vertrouwen betekent: Accepteren wat de ander zegt om persoonlijke/relationele/emotionele veiligheid te garanderen. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9216627/)
Dit is iets dat we dus min of meer in onze genen hebben zitten. Onze neurologische systemen reageren beter als we op deze manier (re-)ageren. (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29634405/)
Nu is het een ding om wetenschappelijk dingen te begrijpen hoe de mens werkt, maar heel iets anders om in een sociaal, maatschappelijk en cultureel landschap, te begrijpen wat er gebeurt bij verschillende signalen die we opvangen.
Iedereen weet misschien nog van de periode dat de Amerikaanse conglomeraten begonnen met gebruik van subliminale berichten (https://nl.wikipedia.org/wiki/Subliminale_boodschap) om het bewustzijn te omzeilen. Nu gaat het even te ver om hier helemaal uit te leggen wat het verschil tussen bewustzijn en onderbewustzijn (neurologische aangeleerde/aangeboren instinctieve reacties), maar waar het om gaat is, dat men begon te begrijpen dat het bewustzijn van de mens maar een dunne filter was van tijdelijke aandacht voor nieuwe dingen. Zodra de hersenen een veilige reactie hadden gekozen, was men zich niet meer bewust van de signalen waar men zich eerst bewust van was. Bij subliminale berichten, gaat het om het niet laten opvallen van signalen (stimuli), waardoor we als mens niet eens bewust zijn van het signaal. Het onderbewustzijn ziet geen direct gevaar omdat het geen overlevingsinstinct raakt, dus gaan we gewoon door….tot we in de winkel komen en een blikje drinken van een bepaald merk zien staan. Als dat blikje in ons ‘achterhoofd’ zit, dan is er een verhoogde kans dat we dit aanschaffen.
Nu terug naar de misinformatie, de bovengenoemde subliminale boodschap, is vooral des-/malinformatie en is daarom als onderdeel van films en snel bewegend beeld materiaal moreel gezien niet toegestaan. Gebeurt het daarom niet? Natuurlijk wel. Iedereen die wedstrijden op tv kijkt of in het stadium, staat er bloot aan. De borden, de logo’s op shirts etc.
Voorbeeld:
Deze achtergrond informatie is belangrijk om te begrijpen hoezeer dit ook impact heeft op jongere generaties die sociale media gebruiken om zichzelf te vermaken en ‘op de hoogte’ te zijn van elkaar en ’trends’.
Veel ‘influencers’ richten zich aan het begin van hun ‘carriere’ als influencer op het maatschappelijke nut. Al snel verliezen ze zichzelf in de monetaire opbrengst. Het even aanprijzen van een product, tot een kamer vol ‘merchandize’ zogenaamd omdat de influencer het leuk vindt, maar uiteindelijk ‘sluikreclame’ of ‘subliminale boodschappen: koop dit ook als je zo cool wilt zijn’ (Onder andere FOMO: Fear of Missing Out).
Influencers zijn mensen zoals jij en ik, maar….ze willen vaak influencer zijn om de financiële ‘vrijheid’ die het kan bieden. Daarvoor moeten ze een ‘fanbase’ genereren waar bedrijven van zeggen: jij bent een interessant kanaal om mijn product te verkopen. Als je als 30 jarige dit doet, is dat prima. Hopelijk heb je je opleiding afgerond en weet waar je het over hebt…maar….
Veel influencers zijn jongeren, die zelf nog weinig opleiding hebben genoten, maar naast het werken aan ludieke video’s en podcasts vaak ook nog weinig validatie hebben gedaan van de informatie die ze verkrijgen. Het zijn vaak mensen die zich laten sturen door wat anderen interessant vinden en dus draait het ‘FOMO’ om. Om influencer te blijven moet je dingen zeggen die mensen interessant vinden. (disclaimer, dit is een gechargeerde uitleg) Vooral jeugd…die nog niet veel meer interessant vindt dan de kleur van schoenen en hoe uit te vinden of een meisje of jongen hen leuk vindt.
De influencer is dus een geïnfluenceerde factor op Sociale Media, maar die kan bij het geven van informatie direct veel ‘volgers’ bereiken. Als de informatie juist is en gebaseerd is op de juiste basis, is er niet direct iets aan de hand…maar sensationele informatie en juiste informatie gaan weinig samen. Dat blijkt wel uit journalistieke influencers, zoals ‘gerenomeerde’ kranten. (de aanhalingstekens zijn niet bedoeld te zeggen dat de kranten niet valide zijn, maar dat ze veelal gekleurd zijn en daarmee hun ‘informatie’ kleuren). Lees een bericht over een item in Amsterdam, in het NRC of in de Trouw. Daar zal een wezenlijk verschil in onderliggende toon in zitten.
De influencer is een naam voor mensen die er werk van maken anderen te bereiken om hun ‘invloed’ over te brengen. Zelfs deze site is daartoe bedoeld. Maar eigenlijk is iedereen met een online aanwezigheid een influencer. Iedereen kan door een woord of plaatje in eens wereldberoemd zijn. Iemand die zijn hond een truckje laat doen, of een grappig geluid maakt, dat toevallig door drie anderen wordt gedeeld. Dat heeft al invloed. Dit is ook wat er gebeurt in vriendengroepen online. Er worden items onderling uitgewisseld, maar vaak ook van ‘influencers’ buiten de vriendengroep. Dit zorgt voor een makkelijke acceptatie van de informatie die de influencer verkondigt, hoe onjuist de informatie ook is.
Het is dus allerzins belangrijk dat we maatschappelijk eigenaarschap gaan nemen voor de verwerking van informatie. Hoe gaan we er mee om, hoeveel misinformatie/desinformatie/malinformatie accepteren we en hoe wapenen we onszelf en de volgende generaties hiervoor?