Waarom moeite met herkennen van misinformatie?

Wat is nu de reden dat we misinformatie (niet beslist dus de moedwillige onjuiste informatie) zo slecht herkennen?

Heeft dat met opvoeding of opleiding te maken? Heeft het met je intelligentie te maken? Heeft het met je vrienden of familie te maken?

Hoe moeilijk is het?

Om daar een antwoord op te geven, is het belangrijk om te begrijpen dat alles per definitie misinformatie kan zijn. Immers, informatie is gegevens in context. Dit betekent dat gegevens op zich alleen maar blokjes feiten zijn, maar verder niets doen.

Pas wanneer wij, als mens, die blokjes interpreteren, of wel gegroepeerd op een bepaalde basis bij elkaar leggen en een verband zoeken, die gegevens/feiten informatie kunnen worden.

Maar, als je voor informatie dus gegevens nodig hebt, waar gaat het dan mis? Als je een feit hebt, dan is dat toch een vast gegeven en kan de informatie die je daarop baseert niet onjuist zijn?

Wel dus. Immers, iets simpels als een geluid is afhankelijk van hoe iemand het waarneemt (en of iemand het waarneemt). Als ik zeg: Hoorde je dat? Is daar niet per definitie het gegeven/feit dat er geluid is, maar wel de informatie over onze relatie, hoe we over elkaar denken, wat we over en weer verwachten enzovoort enzovoort. Dit is heel normaal, omdat onze hersenen patronen zoeken (niet per definitie herkennen, maar wel zoeken) om te overleven.

De andere eeneiige is de andere van de twee niet

Bij het zien van gegevens, kan zelfs een eeneiige tweeling verschillende informatie genereren.

En daar zit hem de crux. informatie is de interpretatie van gegevens. Maar informatie zelf kan ook een gegeven zijn. Dus informatie kan zelfs de interpretatie van informatie zijn.

Hoe kun je van informatie, die een interpretatie van informatie is, de validiteit bepalen? Hoe zeg je: Deze informatie heeft sterke waarschijnlijkheid juist te zijn.

Het probleem zit hem in de hoeveelheid informatie (en de gegevens binnen die informatie die ook weer informatie op zich kan zijn, dus geïnterpreteerde gegevens/informatie). Onze huidige maatschappij bevindt zich in het ‘informatie tijdperk’. Dit is het tijdperk waarin we niet alleen communiceren met informatie, maar zelfs hele fictieve structuren, processen en hele systemen hebben gegenereerd voor het verwerken (maken, veranderen, interpreteren en opbreken) van informatie.

De evolutie van misinformatie

Ooit begon de mens zich in grote groepen voort te bewegen over het aardoppervlakte. Daarbij ontwikkelde het steeds verdergaande concepten en vertalingen van gegevens en informatie. Dit deden deze groepen mensen ook nog eens in verschillende protocollen, die we talen noemen. Die talen waren zelf nog onderhevig van cultuur- en ecologische invloeden.

Bij vertalingen van de ene taal naar de andere taal, moet iemand aannemen dat het vertaalde woord dezelfde context en hetzelfde concept (zowel mentaal als fysiek) in zich draagt. Yuan in het Chinees heeft meerdere (uiteenlopende) betekenissen. Een daar van is ‘Ver’, maar het is ook een munt. In het Spaans, Italiaans en Frans zijn veel woorden aangepaste vormen van Latijnse versies. Toch betekenen deze woorden, afgeleid van een Latijns woord, niet automatisch meer hetzelfde in de respectievelijke talen.

Dit betekent dat er veel kan gebeuren bij de vertaling van informatie tussen culturen en taalgezichten. Het gebeurt echter ook veel dichter bij huis.

Ieder mens wordt geboren zonder taal. Wel een neurologische aanleg om bepaalde stimulans van de hersenen waar taal wordt verwerkt te gebruiken, maar dan komt het wel aan op opvoeding en leren. Daarnaast zijn er nog gevolgen van voedingstoffen en chemische veranderingen die effect kunnen hebben op de neurologische verwerking. Ook of iemand alle zintuigen heeft speelt mee.

Maar zelfs als twee mensen in hetzelfde gezin opgroeien, met dezelfde taalopvoeding, kunnen beide verschillende concepten aan verschillende woorden hangen en zodoende informatie verschillend interpreteren. Als iemand dus roept: Pas op! Dan kan dat betekenen: Kijk uit, je bent in gevaar of Kijk uit, je gaat te ver, of Let op, ik kom voor je. En zo nog een aantal andere mogelijkheden.

Dat zijn twee woorden. Waarom kun je die woorden verschillend interpreteren? Omdat (zoals eerder al genoemd) er verschillende relaties en emoties aanwezig kunnen zijn. Iemand die overvallen wordt met de uitroep zal eerst schrik ervaren. Een instinctief gevoel van onveiligheid. Dus zelfs als iemand die het roept iets heel anders bedoelt, kan de interpretatie ook nog anders zijn.

Misinformatie (over) een maatschappelijk probleem

Bij informatie in de maatschappij gaat het vaak om een grote hoeveelheid van achterliggende gegevens of zelfs nog meer informatie, die we als mens niet goed kunnen overzien. In veel gevallen heeft dat te maken met bekendheid met de onderliggende informatie/gegevens, maar ook met de bril die we op hebben tijdens het waarnemen van die informatie. Is het informatie met een emotionele lading? Is die emotionele lading aanvullend (versterkend) aan jouw eigen huidige emotionele houding of afnemend (verzwakkend), is je eigen begrip van de informatie aanvullend of afnemend aan je gevoel of de informatie belangrijk of impactvol voor je is? Daarbij kan het dus best effect hebben, terwijl de inhoud van de informatie nog niet aan het bod is geweest.

Daarom is het zo moeilijk om misinformatie te herkennen, omdat we vaak zelf niet direct naar de informatie kijken, maar hoe het effect op ons heeft als mens, zowel emotioneel als cognitief. Door angst worden we vaak naar een oerlaag van gedrag geschoven: Fight or Flight (accepteren of ontkennen). Dit zag je bijvoorbeeld erg sterk in 2020 toen COVID-19 de kop op stak. Van: Okay, we gaan dit aanpakken, tot Het is niet waar!

Misinformatie is angstinformatie?

We zijn als mens geneigd om eerst de minste weerstand te zoeken. Dat is veelal ontkennen en weglopen. Als informatie ons daarin helpt om voor een groter negatief impact-hebbend stuk informatie weg te lopen, zijn we geneigd om dit sneller te accepteren. Of het nu waar is of niet. Of we er nu eigenlijk veel van weten of niet.

We zijn en blijven dieren die vooral geprimed zijn te overleven en dan nog het liefst met zo weinig mogelijk pijn en weerstand. Ons sociale verstand gaat dan voor het werkelijke verstand. Namelijk: Als ik afwijk van de groep, raak ik veiligheid kwijt. Als ik bij de groep blijf, ook al is de informatie onjuist, dan ben ik wel veilig. Wat is meer waard? Fysieke veiligheid of fictieve kennis?

Zie ook Validiteitsbeginsel


Geplaatst

in

,

door

Tags: